Filmpje: Wat is Centrale coherentie? (YouYube, AutismeTV, 2013).

Centrale coherentie (CC) is het vermogen om losse prikkels samen te voegen tot één betekenisvol geheel. De hersenen vormen als het ware een totaalplaatje. In het filmpje hierboven (zie link) wordt uitgelegd wat er gebeurt wanneer dat goed lukt en iemand snel kan overzien wat er aan de hand is, en wat er gebeurt wanneer iemand teveel op details gericht blijft (Autisme TV, 2013). 

Mensen met ASS hebben moeite met de CC, alle informatie komt als losse stukjes binnen en wordt fragmentarisch opgeslagen. Hierdoor kunnen details als hoofdzaak worden gezien, terwijl de echte hoofdzaak hen ontgaat. Verbanden leggen en betekenis geven is daardoor lastiger. Wanneer alles los van elkaar binnen komt moet er actief worden nagedacht om het tot één geheel te vormen. Beeld, geluid, tastzin, geur, … alles wat via onze zintuigen wordt waargenomen zijn prikkels en bevatten informatie.

Onze hersenen maken voortdurend keuzes welke prikkels belangrijk zijn en welke niet. We selecteren de belangrijke informatie en gaan daarmee aan de slag. Minder belangrijke informatie wordt niet opgeslagen. Bij veel mensen met ASS werkt dit systeem van selecteren minder goed. Alle informatie wordt als even belangrijk opgeslagen (AutismeTV, 2013).

Mensen met ASS kunnen hierdoor het gevoel hebben dat hun hoofd heel erg vol zit. Daarbij komen prikkels ook ongefilterd en dus harder binnen. Wanneer er te veel prikkels binnen zijn gekomen en deze niet meer verwerkt kunnen worden, kan iemand overprikkeld raken. Dit filmpje 'Can you make it to the end?' laat zien wat er gebeurt als iemand overprikkeld raakt. Het tegenovergestelde is ook mogelijk. Sommige mensen met autisme sluiten zichzelf volledig af van prikkels en daardoor komen ze niet meer binnen. Dit noemen we hyper of hypo gevoelig voor prikkels. 

Veel mensen met ASS zijn erg gericht op details. Zoals hierboven beschreven is het vaak lastig om details tot één geheel te vormen waardoor er anders wordt waargenomen. Een mooi voorbeeld hiervan uit het autobiografische boek ‘Ik wil niet meer onzichtbaar zijn’ van Birsen Basar (2010): een meisje uit haar klas had zwarte make-up op. Voor Birsen kwamen alle zwarte lijntjes als losse details binnen, daarom vind ze make-up ook heel lelijk. Alsof er losse zwarte lijntjes op de ogen zijn geplakt. Door haar eerlijkheid en directheid zei ze dat ze dit meisje nu op een heks vond lijken. Het was totaal niet haar bedoeling om dit meisje te beledigen, voor Birsen was dit puur een feit wat los stond van het meisje. Haar reactie is te verklaren aan de hand van de eerder besproken TOM. De enorme detailgerichtheid kan juist bij het vak BV als talent worden gezien en ingezet.

Het vormen van een algemeen beeld van iets, bijvoorbeeld een huis, kan lastig tot stand komen omdat alle details als belangrijk worden ervaren. Het standaardbeeld van een huis komt dan niet op als je de vraag stelt “Hoe ziet een huis er uit?”. Iemand zonder ASS komt waarschijnlijk met een variant van de tekening hieronder. Iemand met ASS zou in verwarring kunnen zijn. Want, om wat voor huis gaat het? Een flat, villa ect. Het is niet zo dat de leerling geen huis voor zich ziet. De kans is groot dat het heel veel huizen voor zich ziet en geen keuze kan maken (AutismeTV, 2013). Moeite met het maken van een keuze heeft te maken met de Executieve Functies.